IGOROTAK

Sa Baguio, isang lugar

na halo-halong emosyon ang ibinigay sa akin

dito ko nakita ang mga pamana ng aking ninuno

mga kaugalian nilang hindi ko nagisnan

pero halos nagsusumigaw ang buong pagkatao ko

kung sino ako, kung ilang porsyento ng pagkatao ko

ang kabilang sa Igorota.

Dito ko natuklasan na may mga lugar

na sa isang tingin ay parang Cubao lang

ang palengke na parang Tondo lang

mas maige pa minsan ang Tondo

Nagulat ako sa mga kabataang

bigla-bigla na lang lilitaw,

mabilis na naglalakad,

yun pala, sinusundan ang isang mamang

nagtetext habang naglalakad...

Maswerte padin ang mama

dahil nang aktong sasalubungin na,

nakaharang ang dalawang ineng na nag-aabang ng sasakyan.

Dito ako natuwa sa mga taxi...

walang flag down...

Dito ko nakita na iba-iba ang tribu...

may tinglayan, balbalan atbp...

Sa kadahilanang pangsarili,

hindi ko na babanggitin kung anong tribu nabibilang

ang aking angkan

Dito sa Baguo, halo-halo na ang tao...

Hindi na ito sing ligtas gaya nang dati..

Pero isa lang naman ang mapapansin mo,

WALANG PANGO sa mga kalahi ko...


Kung meron man, naligaw sya,

nalahian, ika nga...

Mataas ang ilong,

may pagkasingkit

at talagang walang pagtatanggi,

matitigas ang tono ng boses

parang laging may kaaway

pero ito na ang aming natural

sabi ko nga at paulit-ulit pa,

kapag lumambot pa dyan sa tonong yan,

hindi mo na kayang hindian pa ang anumang kahilingan...


Madami dito ang kalahi,

pero dito din, madaming takot sa aking lahi

Marahil dahil sa noong uso pa ang ngipin sa ngipin,

kung isang kadugo mo ang pinatay,

kapalit nito'y tatlo mula sa iyong angkan...

Hindi mo pa sila agad maililibing

dahil ang ulo nila, nakadisplay sa aming lupain...


Hindi ko alam kung ang nabanggit ay aking ikatutuwa

pero ito ay isang katotohanan na hindi ko ikakaila

isang bagay na nagpatibay at nagtatak ng pagiging iba

sa mga nagkalat na kayumangging kaligatan


Matapang...sadya nga yatang mga anak ni Gabriela Silang,

baka nga umarbor lang ng kaunting tapang si Silang

sa aking mga kababayan...

dahil kung manganak ang babae,

kinakayang mag-isa

nakatukod ang mga paa at tuhod

o kaya'y magisang nakatalungko...

ganyan nilabas ang aking ina dito sa mundo...


Malaking pasasalamat ko

na ako'y nabuo

dito na sa Maynila

dahil ang balita ko,

inilabas ako ng aking ina

sa napakamabungang Fabella

na pitong buwan lamang

Akala nga ng doktor ay tsugi na

dahil kulay talong na

at hindi na nagalaw,

ngunit pumalahaw nang makatikim ng hataw

sa pwet na kay yaman...


Dito pa din sa Baguio,

iilan lamang ang nakadisplay sa museo

na mga ginamit ng aking ninuno

at sa tingin ko,

hindi kasi ibinebenta ang gamit namin,

bagkus ipinamamana sa mga kadugo mandin...


Wala na akong matagpuan

batong ikinikwintas

na sa amin ay hiyas

na nakita ko pa kay lola

at hindi na malaman

kung kaninong kamay ang may tangan

Naibibili ito ng lupa,

naipantutubos ng baka,

at ang tanging nagsusuot

ay kaming mga maharlika


Hindi ko ikinahihiya,

bagkus ipinagmamalaki pa

isang igorota,mula sa kalinga

hindi man doon namastol

dito sa maynila, ibang lahi ang humatol...

babalik ako sa lugar ni Inay

upang bigyan ng pag-asa

ang mga kabataang hindi makabasa

mga kabataang hindi makapagsalita

dahil ni isang tunog, hindi magawa

mga kabataang, walang nadidinig

dahil paglabas sa mundo,

tahimik na ang paligid...


Hindi ako kakandidato...

basta, babalik ako,hindi sa Baguio

Kundi sa Kalinga, lugar ng nanay ko...

hindi ko man maintindihan ang salita dito,

walang taong hindi natuto sa bayang ito...


Sabi nga sa isang museo,

isa lang ang agaw pansin sa mga amerikano,

ang mga igorot dito,

sadyang matatalino

at kaya sila nanatiling makaluma

sapagkat madaming bagay na masama

ang dala-dala ng bagong punla.


Igorota...hindi lahat matapang,

hindi lahat matibay,

dahil ang lahat ng matibay at matapang

Kalinga ang pinagmulan!